อุปกรณ์เครื่องแก้วในห้อง Lab ชุดที่ 1

ขวดปริมาตร     เป็นเครื่องมมือที่ใช้เตรียมสาละลายมาตราฐานหรือสารละลายที่มีความเข้มข้นน้อยกว่าสาร ละลายเดิมได้ขวดปริมาตรมีหลายขนาด และมีความจุต่างๆ กัน เช่น ขนาด 50 มล. 100 มล. 250 มล. 500 มล. 1,000 มล. และ 2,000 มล. เป็นต้น แบ่งตามรูปร่าง และ ลักษณะการใช้ ได้ ดังต่อไปนี้ ขวดปริมาตรฟลอเรนส์ ( Florence Flask) หรือเรียกว่า Flat Bottomed Flask มีลักษณะคล้ายลูกบอลลูน มักจะใช้สำหรับต้มน้ำ เตรียมแก๊ส และเป็น wash bottle (ดังรูปที่ 1) ขวดปริมาตรก้นกลม ( Round Bottom Flask) ขวดปริมาตรชนิดนี้มีลักษณะเหมือนกับ Florence Flask แต่ตรงก้นขวดจะมีลักษณะกลมทำให้ไม่สามารถตั้งได้(ดังรูปที่ 2) ขวดปริมาตรทรงกรวย ( Erlenmeyer Flaskหรือ Conical Flask) ขวดปริมาตรชนิดนี้มีลักษณะทรงกรวย และมีความจุขนาดต่าง ๆ กัน แต่ที่นิยมใช้กันมากมีความจุเป็น 250-500 มล. สามารถใช้ได้ในหลายกรณี เช่น ในการไตเตรท(รูปที่ 3) ขวดปริมาตรกลั่น ( Distilling Flask) ขวดปริมาตรชนิดนี้นิยมใช้ในการกลั่นของเหลว (รูปที่ 4) Volumetric Flask ขวด ปริมาตรชนิดนี้มีลักษณะเป็นขวดคอยาวที่มีขีดบอก ปริมาตรบนคอขวดเพียงขีดเดียว นิยมใช้ในการเตรียมสารละลาย โดยทั่วไปจะนำสารนั้นมาละลายในบีกเกอร์ก่อนที่ จะเทลงในขวดปริมาตร โดยใช้กรวยกรอง แล้วเทน้ำล้างบีกเกอร์หลายๆ ครั้ง ด้วยตัวทำละลายแล้วเทลงในกรวยกรองเพื่อ ล้างสารที่ติดอยู่ให้ลงในขวดให้จนหมด อย่าให้สารละลายใน volumetric flask มี เกิน 2 ใน 3 ของปริมาตรทั้งหมดเทตัวทำละลายลงในขวด โดยผ่านกรวยอีก เพื่อเป็นการล้างกรวยจนขวด มีปริมาตรถึงขีดบอกปริมาตร (รูปที่ 5)

การเตรียมสารละลายโดยใช้ขวดปริมาตรมีเทคนิคการทำดังนี้ 1. ละลายสารในขวดปริมาตรให้มีปริมาณประมาณ 3 /4 ของขวดปิดจุกขวดแล้วหมุนขวดปริมาตรด้วยข้อมือให้สาร ละลายไหลไปทางเดียวกันเพื่อให้สารในขวดละลายจนหมด(ในกรณีที่สารเป็นของแข็ง) หรือให้สารผสมเป็นเนื้อเดียวกัน (ใน กรณีที่สารเป็นขอเหลว)ควรจับที่คอขวดปริมาตรอย่าจับที่ตัวขวดปริมาตรเพราะจะ ทำให้สารละลายอุ่นขึ้นเนื่องจากความร้อน ในมือ 2. เติมตัวทำละลายลงในขวดปริมาตรให้ส่วนโค้งเว้าต่ำสุดของสารละลายอยู่ตรงขีดบอกปริมาตร การอ่านปริมาตร ต้องให้ระดับสายตาอยู่ในระดับเดียวกันกับขีดบอกปริมาตร เพื่อป้องกันการอ่านปริมาตราผิด 3. ปิดจุดขวดปริมาตรแล้วค่ำขวดจากบนลงล่างทำแบบนี้ 2 - 3 ครั้ง เพื่อให้สารละลายผลมเป็นเนื้อเดียวกัน และมี เนื้อสารเท่าเทียมกันทุกส่วน 4. จากข้อ 3 กลับขวดปริมาาตรให้อยู่ในลักษณะเดิมแล้วจับคอขวดหมุนไปมาประมาณ 3 รอบ ทำซ้ำจนแจ่ใจว่า สาร ละลายผสมเป็นเนื้อเดียวกัน

บีกเกอร์ (Beaker) TOP

บีกเกอร์มีหลายขนาดและมีความจุต่างกัน โดยที่ข้างบีเกอร์จะมีตัวเลขระบุความจุของบีกเกอร์ทำให้ผู้ใช้สามารถทราบ ปริมาณของของ เหลวที่บรรจุอยู่ได้อย่างคราว ๆ และบีกเกอร์มีความจุตั้งแต่ 5 มิลลิเมตร จนถึงหลาย ๆ ลิตรอีกทั้งเป็นแบบสูง แบบตี้ย และแบบรูปทรงกรวย(conical berker) บีกเกอร์จะมีปากงอเหมือนปากนกซึ่งเรียกว่า spout ทำให้การเทของเหลว ออกได้โดยสะดวก Spout ทำให้สะดวกในการวางไม้แก้วซึ่งยื่นออกมาจากฝาที่ปิดบีกเกอร์และ spout ยังเป็นทางออกของ ไอน้ำ หรือแก๊สเมื่อทำการละเหยของเหลวในบีเกอร์ที่ปิดด้วยกระจกนาฬิกา(watch grass) การเลือกขนาดของบีกเกอร์เพื่อใส่ของเหลวนั้นขึ้นอยู่กับปริมาณของเหลวที่จะใส่ โดยปกติให้ระดับของเหลวอยู่ต่ำกว่า ปากบีกเกอร์ประมาณ 1 - 1 1/2 นิ้ว

ประโยชน์ของบีกเกอร์ 1.ใช้สำหรับต้มสารละลายที่มีปริมาณมาก ๆ 2. ใช้สำหรับเตรียมสารละลายต่าง ๆ 3. ใช้สำหรับตกตะกอนและใช้ระเหยของ เหลวที่มีฤทธิ์กรดน้อย หมายเหตุ : ห้ามใช้บีกเกอร์ทุกขนาดทดลอง ปฏิกิริยาระหว่างสารโดยเด็ดขาด

หลอดทดลอง (Test tube) TOP

หลอดทดลองมีหลายชนิดและหลายขนาด ชนิดที่มีปากและไม่มีปาก ชนิดธรรมดาและชนิดทนไฟขนาดทดลองระบุได้ 2 แบบ คือความยาวกับเส้นผ่านศูนย์กลางริมนอกหรือขนากความจุเป็นปริมาตร ดังแสดงในตารางต่อไปนี้ ความยาว*เส้นผ่าศูนย์กลางริมนอก (มิลลิเมตร) ความจุ (มิลิเมตร) 75 * 11 100 * 12 120 * 15 120 * 18 150 * 16 150 * 18 4 8 14 18 20 27 หลอดทดลองส่วนมากใช้สำหรับทดลองปฏิกิริยาเคมีระหว่างสารต่าง ๆ ที่เป็นสารละลาย ใช้ต้มของเหลวที่มีปริมาณ น้อย ๆ โดยมี test tube holder จับกันร้อนมือ หลอดทอลองแบบทนไฟจะมีขนาดใหญ่ และหนากว่าหลอดธรรมดา ใช้สำหรับเผาสารต่าง ๆ ด้วยเปลวไฟโดยตรงใน อุณหภูมิที่สูง หลอดชนิดนี ้ไม่ควรนำไปใช้สำหรับทดลองปฏิกิริยาเคมีระหว่างสารเหมือนหลอดธรรมดา

กระบอกตวง (Graduated Cylinder) TOP

กระบอกตวงมีขนาดต่าง ๆ กันตั้งแต่ 5 มิลิลิตรจนถึงหลาย ๆ ลิตร ใช้เป็นอุปกรณ์สำหรับวัดปริมาตร ของของเหลวที่มีอุณหภูมิไม่สูงกว่าอุณหภูมิของห้องปกิบัติการ กระบอกตวงไม่สามารถใช้วัดของเหลว ที่มีอุณหภูมิสูงได้ เนื่องจากอาจทำให้กระบอกตวงแตกได้ กระบอกตวงจะบอกปริมาตรของเเหลวอย่าง คราว ๆ ถ้าต้องการวัดปริมาตรที่แน่นอนต้องใช้อุปกรณ์วัดปริมาตรอื่นๆ เช่น ไพเพท หรือบิวเรท โดย ปกติความผิดพลาดของกระบอกตวงเมื่อมีปริมาตรสูงสุดจะมีประมาณ 1 เปอร์เซนต์ กระบอกตวง ขนาดเล็กใช้วัดปริมาตรได้ใกล้เคียงความจริงมากกว่ากระบอกตวงขนาดใหญ่ วิธีอ่านปริมาตรของของเหลวในกระบอกตวงนั้นสามารถทำได้โดยการยกกระบอกตวงให้ตั้งตรงและให้ ท้องน้ำอยู่ในระดับสายตาและอ่านค่าปริมาตร ณ จุดต่ำสุดของท้องน้ำ