การตรวจวินิจฉัยโรค HIV
การตรวจวินิจฉัยหาภูมิต่อเชื้อ HIV สามารถทำได้หลายวิธี การตรวจที่ให้ผลเร็วสามารถตรวจจากเลือด น้ำลาย และปัสสาวะ ก่อนการตรวจเลือดผู้ป่วยควรได้รับการปรึกษาถึงผลดีและผลเสียของการตรวจรวมทั้งผลที่จะเกิดขึ้นจากการตรวจ เช่น ความรู้สึกกลัวหรือซึมเศร้า ปัญหาทางสังคมที่อาจจะเกิดขึ้น ปัญหาการจ้างงาน ปัญหาการประกันชีวิต ปัญหาการยอมรับของครอบครัว เป็นต้นแต่การตรวจเลือดหาภูมิต่อเชื้อ HIV มักจะปิดชื่อของผู้รับการตรวจทำให้ปัญหาต่างลดลง
การตรวจ HIV สามารถทำได้หลายวิธีโดยมีความแม่นยำ และราคาต่างๆกัน
- การครวจเลือดที่ให้ผลเร็วโดยใช้วิธี enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) วิธีนี้ให้ผลเร็วมีความไวและมีความแม่นยำในการตรวมีความแม่นยำ(sensitivity and specificity of) 99.9%.หากให้ผลบวกต้องยืนยันการวินิจฉัยโดยวิธี Western blot or immunofluorescence assa
การตรวจวิธีนี้มีข้อควรระวังคือหลังจากได้รับเชื้อจะมีช่วงหนึ่งที่ตรวจเลือดยังไม่พบภูมิต่อเชื้อ HIV เราเรียกช่วงนี้ว่า window period ถ้าหากคนผู้นั้นมีพฤติกรรมเสี่ยง เช่นใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน ร่วมเพศโดยที่ไม่ได้ป้องกัน เราต้องรออีก 6 เดือนเพื่อเจาะเลือดอีกครั้ง ยังมีอีกกรณีที่ต้องระวังคือเมื่อตรวจด้วยวิธี ELISA ให้ผลบวกแต่ผลการตรวจยืนยันโดยวิธี Western blot or immunofluorescence assay ให้ผลบวกหนึ่งแบนกรณีนี้อาจจะเกิดจาก window period, หรือติดเชื้อด้วยเชื้อ hiv อีกชนิดหนึ่ง เช่น HIV-2 หรืออาจจะเกิดจากโรคอื่น นอกจากนั้นการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ Influenza vaccine ก็อาจจะให้ผลบวกหลอก การตรวจเลือดหาภูมิหากผลเลือดบวกโดยที่ผู้ป่วยไม่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการติดเชื้อต้องทดสอบซ้ำอีกครั้ง
- การตรวจปัสสาวะและเยื่อเมือกในปาก มีความแม่นยำและจำเพาะ 99.5 %หากให้ผลบวกต้องตรวจยืนยันโดยวิธี Western blot or immunofluorescence assa
- การตรวจเลือดด้วยตัวเอง วิธีการหยดเลือดไว้บนกระดาษแล้วส่งเข้าห้องปฏิบัติการ สามารถรายผลทางโทรศัพท์ มีจำหน่ายตามร้านขายยาแต่มีข้อที่ต้องระวังคือ
- ไม่มีการให้คำแนะนำสำหรับผู้ป่วย ถ้าผลเลือดบวกผู้ป่วยควรจะได้รับคำแนะนำในการปฏิบัติตัวผู้ป่วยบางคนอาจจะ ตัดสินใจทำร้ายตัวเอง ทั้งที่โรคนี้สามารถควบคุมโรคไม่ให้ลุกลามได้ ถ้าผลเลือดลบควรจะได้รับคำแนะนำในการป้องกันการติดเชื้อ HIV
- การทดสอบนี้อาจจะให้ผลบวกหลอกในผู้ป่วยบางรายเพราะไม่ได้มีการคักกรองกลุ่มเสี่ยงเข้าตรวจ
- การตรวจหาตัวเชื้อ HIV โดยวิธี HIV RNA (viral load assay) จะตรวจกรณีที่มีพฤติกรรมเสี่ยงเช่นถูกเข็มฉีดยาจากผู้ป่วยตำ หรือร่วมเพศกับผู้ที่ติดเชื้อโดยที่ไม่ได้ป้องกัน และตรวจไม่พบภูมิคุ้มกันในเลือด การตรวจนี้จะให้ผลบวกก่อนที่ภูมิจะขึ้น แต่ก็มีข้อผิดพลาดกรณีที่พบเชื้อปริมาณน้อย การตรวจเลือดวิธีนี้จะให้ผลบวก ก่อนที่ภูมิจะขึ้นเราเรียกการติดเชื้อชนิดนี้ว่า Primary HIV infection ซึ่งเป็นช่วงที่สำคัญในการให้ยาต้านไวรัส HIV
ประโยชน์ทีผู้ที่ได้รับการตรวจเลือดหาภูมิต่อเชื้อ HIV |
ประโยชน์ที่ผู้ที่ได้รับการตรวจเลือดหาภูมิต่อเชื้อ HIV แบ่งได้เป็น
- ผลเลือดบวกคือได้รับการติดเชื้อ HIV
- ผู้ป่วยจะได้รับการประเมิน การวางแผนการรักษา การรักษาด้วยยาต้านไวรัส HIV รวมทั้งการติดเชื้อฉวยโอกาส
- มีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในการดำรงชีวิตเพื่อให้สุขภาพดีขึ้น เช่น การออกกำลังกาย การงดบุหรี่ การอดแอลกอฮอร์ อาหาร
- เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเพื่อลดการติดเชื้อ หรือแพร่เชื้อสู่ผู้อื่น เช่นการมีเพศสัมพันธ์ การฉีดยาเข้าเส้น
- ลดความวิตกกังวล
- ลดการติดเชื้อจากแม่ไปลูก
- ผลเลือดให้ผลลบคือไม่ได้รับการติดเชื้อ HIV
- ผู้ที่ได้รับการตรวจก็จะสบายใจไม่ต้องวิตกกังวล
- ได้รับคำแนะนำการป้องกันการติดเชื้อ HIV
- ได้รับความรู้เกี่ยวกับโรคเอดส์
ประโยชน์ในทางการแพทย์ที่จะได้รับสำหรับผู้ป่วยติดเชื้อ HIV ที่ไม่มีอาการ |
อาการเนื่องจากการติดเชื้อ HIV มีได้หลายอย่างรูปแบบตั้งแต่ไม่มีอาการจนกระทั่งมีอาการอย่างอ่อนจนกระทั่งเป็นเอดส์เต็มขั้น และยาต้านไวรัสเอดส์ก็สามารถยับยังการเจริญเติบโตของเชื้อและป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส และลดอัตราการตายจากโรคแทรกซ้อน แต่การที่จะลดโรคแทรกซ้อนจะต้องตรวจวินิจฉัยให้เร็ว ผู้ป่วยทราบว่าตัวเองอยู่ในระยะไหนของโรค การค้นพบว่าติดเชื้อ HIV ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการรักษาหลายอย่าง เช่น
- เมื่อเวลล์ CD4 น้อยกว่า 200 cells/mm มีความจำเป็นต้องให้ยาป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส Pneumocystis carinii
- เมื่อเวลล์ CD4 น้อยกว่า 50 cells/mm มีความจำเป็นต้องให้ยาป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส Mycobacterium avium complex (MAC)
- ผู้ป่วยที่ติดเชื้อ HIV และมีผลบวกต่อเชื้อซิฟิลิส Syphilis จะต้องเจาะหลังตรวจน้ำไขสันหลังเพื่อดูว่าเชื้อซิฟิลิสเข้าสมองหรือไม่
- ผู้ป่วยติดเชื้อ HIV เมื่อทดสอบผิวหนังต่อเชื้อวัณโรคถ้าหากให้ผลมากกว่า 5 mm(คนปกติต้องมากกว่า 10 mm)จะต้องให้ยาป้องกันวัณโรค
- ผู้ป่วยติดเชื้อ HIV ทุกคนควรได้วัคซีนป้องกันโรคปอดบวมและไวรัสตับอักเสบ บี
ประโยชน์ในทางการแพทย์ที่จะได้รับสำหรับผู้ป่วยติดเชื้อ HIV ที่มีอาการ |
ผู้ที่มีอาการมักจะมีภูมิคุ้มกันบางส่วนถูกทำลาย การรักษาโรคบางอย่างอาจจะต้องให้ยาปฏิชีวนะนานขึ้นเช่น
- ผู้ที่เป็นปอดบวม ไซนัสอักเสบ ท้องร่วงจากไข้ไทฟอยด์ จะต้องให้ยาปฏิชีวนะนานกว่าปกติ
- มะเร็งต่อมน้ำเหลืองต้องให้ยากดภูมิน้อยกว่าคนปกติ
การตรวจวินิจฉัยเบื้องต้น
ก่อนการรักษาแพทย์จะตรวจวินิจฉัยเบื้องต้นเป็นการตรวจเพื่อประเมินระยะของโรคโรคประจำตัว โรคแทรกซ้อน เพื่อวางแผนการรักษาซึ่งจะตรวจสิ่งต่อไปนี้
| การตรวจวินิจฉัยโรคติดเชื้อ HIV | |
|---|---|
| การตรวจหาภูมิ(HIV antibody test) | ถ้าผู้ป่วยไม่เคยตรวจมาก่อน |
| การตรวจหาเซลล์(CD4+ T-cell count): | เพื่อจัดความรุนแรงของโรคHIV disease. จำนวนเซลล์ CD4 และ T lymphocytes จะช่วยในการจัดความรุนแรงของโรค |
| การตรวจหาปริมาณเชื้อ(Serum HIV RNA (viral load):) | เพื่อบอกพยากรณ์ของโรค, เพื่อประเมินว่าต้องรักษารีบด่วนหรือไม่ |
| การตรวจทางโลหิต | |
| การตรวจเลือดทั่วไป(Complete blood count, differential CBC) | เป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| เกร็ดเลือด(Platelets) | เป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| การตรวจทางเคมี | |
| การตรวจน้ำตาล(Blood glucose) | เป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| การตรวจไตและเกลือแร่(Electrolytes/BUN/creatinine) | เป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐานและทราบการทำงานของไต |
| การตรวจการทำงานของตับ กระดูก(ALT, AST, bilirubin:Albumin Alkaline phosphatase:) | เป็นการตรวจตับและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| การตรวจไขมัน(Triglycerides, cholesterol) | เป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| การตรวจปัสสาวะ(Urine analysis) | เป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| การตรวจทางชีวะวิทยา | |
| โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์(STD cultures, gastrointestinal pathogens) | หากมีข้อบ่งชี้ |
| การตรวจหามะเร็ง | |
| การตรวจมะเร็งปากมดลูก(Pap smear) | สำหรับผู้หญิง |
| การตรวจทางภูมิคุ้มกัน | Toxoplasma IgG, Syphilis nontreponemal serology (VDRL or RPR), CMV IgG, hepatitis B surface antigen, hepatitis B, C IgG antibody |
| การตรวจทางรังสี(RADIOLOGY) | |
| การตรวจ X-ray(Chest radiograph) | เป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| การตรวจสมรรถภาพปอด(PULMONARY FUNCTION STUDIES) | ตรวจเมื่อมีข้อบ่งชี้ |
| การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ(ELECTROCARDIAGRAM) | ตรวจเมื่อมีข้อบ่งชี้ |
| การตรวจอื่นๆ(SCREENS FOR SPECIFIC DISEASES) | |
| Cytomegalovirus (CMV)-- CMV IgG: | consider if CMV-negative blood is available, in population with < 75% prevalence of CMV. If CMV negative, and transfusion becomes necessary, use CMV-negative blood products. |
| ไวรัสตับอักเสบ บี(Hepatitis B -- antibodies, surface antigen) | เพื่อให้วัคซีน การป้องกันการติดต่อ |
| ไวรัสตับอักเสบ ซีHepatitis C -- antibody: | ป้องกันการติดต่อเป็นการตรวจทั่วไปและเป็นข้อมูลพื้นฐาน |
| ซิฟิลิส(Syphilis nontreponemal test) (RPR or VDRL): | ถ้าหาก vdrl ให้ผลบวกต้องตรว FTA หรือ TPHA |
| โรคหนองใน(Neisseria gonorrhea) | เพาะเชื้อถ้ามีข้อบ่งชี้ |
| Chlamydia: | เพาะเชื้อถ้ามีข้อบ่งชี้ |
| Toxoplasmosis -- toxo IgG: | If negative, a solitary CNS lesion is unlikely to be toxoplasmosis |
| วัณโรค(Tuberculosis) | ถ้าการตรวจทางผิวหนังให้ผลบวกมากกว่า 5 มม.ต้อง x-ray )ปอด ตรวจเสมหะ เพาะเชื้อหาวัณโรค
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น