ไทรอยด์ฮอร์โมน

ไทรอยด์ฮอร์โมน

ไทรอยด์ฮอร์โมนสร้างที่ไหน

ต่อมไทรอยด์ เป็นต่อมไร้ท่อ มีลักษณะคล้ายปีกผีเสื้อ ที่อยู่บริเวณคอ ใต้ลูกกระเดือก มีขนาดยาว 4 ซม. กว้าง 1-2 ซม.

ต่อมไทรอยด์. จะทำหน้าที่จับไอโอดีนจากอาหารที่ทานเข้าไป แล้วนำไปรวมกับกรดอะมิโน Tyrosine เพื่อสร้างไทรอยด์ฮอร์โมน triiodothyronine (T3) และ thyroxine (T4)

ไทรอยด์ฮอร์โมนมีกลไกการทำงานอย่างไร

การสร้างและการหลั่งไทรอยด์ฮอร์โมนของต่อมไทรอยด์ จะถูกกระตุ้นโดยฮอร์โมน TSH (thyroid stimulating hormone) จากต่อมใต้สมองส่วนหน้า เมื่อมีปริมาณไทรอยด์ฮอร์โมนในเลือดสูงกว่าปกติ จะมีผลย้อนกลับไปยับยั้งให้ต่อมใต้สมองส่วนหน้าหลั่ง TSH น้อยลง ทำให้ต่อมไทรอยด์ลดการหลั่งไทรอยด์ฮอร์โมน แต่ถ้าหากปริมาณฮอร์โมน thyroxine ในเลือดน้อยกว่าปกติ จะมีผลกระตุ้นให้ต่อมใต้สมองส่วนหน้าหลั่ง TSH ออกมากระตุ้นให้ต่อมไทรอยด์หลั่งไทรอยด์ฮอร์โมน เพิ่มขึ้น

เมื่อขาดสารไอโอดีน ร่างกายจะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน จะส่งผลไปกระตุ้นไฮโปทาลามัส ให้หลั่งสารเคมี TRH (Thyroid releaing hormone) มากระตุ้นต่อมใต้สมองส่วนหน้าให้หลั่งฮอร์โมน TSH (Thyroid stimulating hormone) และส่งมาที่ต่อมไทรอยด์มากเกินปกติ ต่อมไทรอยด์เมื่อได้รับการกระตุ้นมากจึงขยายขนาดโตขึ้น เพื่อเร่งการสร้างไทรอยด์ฮอร์โมนให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย

ไทรอยด์ฮอร์โมนมีหน้าที่อย่างไร

ไทรอยด์ฮอร์โมนที่ถูกสร้างขึ้นจากต่อมไทรอยด์ จะถูกส่งไปยังเซลล์เป้าหมาย (เช่น สมอง) ที่เซลล์เป้าหมายจะมีตัวรับสัญญาณจากไทรอยด์ฮอร์โมน เมื่อไทรอยด์ฮอร์โมนจับกับตัวรับสัญญาณที่เซลล์เป้าหมายแล้ว สัญญาณดังกล่าว จะกระตุ้นให้เซลล์นั้น สร้างโปรตีนหรือเอนไซม์ขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่ต่าง ๆ

หน้าที่ของไทรอยด์ฮอร์โมน

1. ควบคุมการเจริญเติบโต และควบคุมเมตาบอลิซึมของร่างกาย เร่งกายหายใจ ควบคุมการเผาผลาญสารอาหารต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น เร่งการสลายไขมัน เร่งการสลายไกลโคเจน จึงมีผลต่อการสร้างพลังงาน และอุณหภูมิของร่างกายอย่างมาก

2. ควบคุมการเจริญเติบโตและพัฒนาการของสมอง

ช่วงชีวิตที่กำลังมีการพัฒนาของสมองเป็นช่วงที่วิกฤตที่สุด คือ เมื่อตัวอ่อนอายุ 8 สัปดาห์จนถึงช่วงอายุ 3 ปี หลังคลอด การขาดไทรอยด์ฮอร์โมนในระยะตัวอ่อนในครรภ์ เป็นผลมาจากการขาดสารไอโอดีนในมารดา การเจริญเติบโตของตัวอ่อนในครรภ์ ต้องพึ่งไทรอยด์ฮอร์โมนที่มาจากมารดา ถ้ามารดาไม่ได้รับสารไอโอดีนอย่างเพียงพอ ก็จะไม่สามารถสร้างไทรอยด์ฮอร์โมน ซึ่งเป็นสารสำคัญยิ่งของการพัฒนาสมองได้อย่างเพียงพอ สมองของตัวอ่อนในครรภ์จะเสียหาย ลูกที่ออกมาจะเป็นโรคเอ๋อ แต่ถ้าขาดไอโอดีนรุนแรงอาจจะแท้งหรือลูกออกมาพิการได้

ความต้องการไอโอดีนของร่างกาย แต่ละคนต้องการไอโอดีนแค่ไหน ปริมาณไอโอดีนที่แต่ละคนควรได้รับใน 1 วัน ขึ้นกับช่วงอายุ และสภาพร่างกาย ดังนี้ เด็กแรกเกิด-6 เดือน ต้องการ 40 ไมโครกรัม เด็กอายุ 6 เดือน-6 ปี ต้องการ 50 -90 ไมโครกรัม เด็กวัยเรียน ต้องการ 120 ไมโครกรัม ผู้ใหญ่ ต้องการ 150 ไมโครกรัม หญิงมีครรภ์ ต้องการ 175 ไมโครกรัม หญิงให้นมบุตร ต้องการ 200 ไมโครกรัม สมองมนุษย์ต้องการการพัฒนาอย่างมาก ตั้งแต่ตัวอ่อนในครรภ์จนถึง 3 ขวบปีแรกของชีวิต ซึ่งต้องอาศัยไทรอยด์ฮอร์โมนที่เพียงพอ ดังนั้นจำเป็นอย่างยิ่งของหญิงมีครรภ์ และมารดาที่ให้นมทารกจะต้องได้รับสารไอโอดีนอย่างเพียงพอในแต่ละวัน เมื่อทารกไม่ได้รับนมมารดาอีกต้องไป มารดาจะต้องแน่ใจว่าทารกยังได้รับปริมาณไอโอดีนที่เพียงพอในแต่ละวัน โรคขาดสารไอโอดีน เป็นโรคโภชนาการ ที่สามารถป้องกัน และควบคุมได้ โดยการบริโภคอาหารที่มีไอโอดีน เช่น อาหารทะเล เกลือเสริมไอโอดีน หรืออาหารเสริมไอโอดีนชนิดอื่น ๆ แหล่งอาหารไอโอดีนในธรรมชาติ เกลือทะเล มีไอโอดีนไม่เพียงพอ สำหรับความต้องการของร่างกาย น้อยนิดซะจนเรียกได้ว่า ไม่มีไอโอดีนเลยก็ว่าได้ ปลาทะเล 100 กรัม สาหร่ายทะเล 100 กรัม เกลือทะเล 5 กรัม (2-5 พีพีเอมไอโอดีน) มีไอโอดีน 50 ไมโครกรัม มีไอโอดีน 200 ไมโครกรัม มีไอโอดีน 10 - 25 ไมโครกรัม อาหารเสริมไอโอดีนชนิดต่าง ๆ เกลือเสริมไอโอดีน 5 กรัม (30-50 พีพีเอมไอโอดีน) มีไอโอดีน 150 - 250 ไมโครกรัม ปกติคนเราบริโภคเกลือประมาณวันละ 5 กรัม หรือ 1 ช้อนชา ถ้าใช้เกลือเสริมไอโอดีนที่ได้มาตรฐานจะได้ไอโอดีนเพียงพอต่อความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน น้ำดื่มเสริมไอโอดีน การเสริมไอโอดีนในน้ำดื่ม เป็นมาตรการเสริมเพื่อใช้ในพื้นที่ที่มีปัญหามากกว่าร้อยละ 5 โดยใช้สารละลายโปแตสเซียมไอโอเดท หยดในน้ำดื่มของโรงเรียน หรือครัวเรือน ของพื้นที่ที่มีปัญหาโรคขาดสารไอโอดีน เมื่อดื่มน้ำวันละ 1 ลิตร จะได้รับสารไอโอดีนประมาณ 150 - 200 ไมโครกรัม น้ำปลาเสริมไอโอดีน การเสริมไอโอดีนในน้ำปลา ทำได้ 2 วิธี คือ ระดับครัวเรือน เติมสารละลายโปแตสเซียมไอโอเดท ที่ใช้หยดในน้ำดื่ม 6 หยด ต่อน้ำปลา 1 ขวด (750 ml) ทำให้น้ำปลา 10 ml มีไอโอดีน 80 ไมโครกรัม ระดับโรงงาน เติมสารละลายโปแตสเซียมไอโอเดท ก่อนการบรรจุขวด ให้มีความเข้มข้น 4 พีพีเอม ซีอิ๊วขาวเสริมไอโอดีน มีบริษัทผลิตซีอิ๊วขาวบางราย ได้เสริมไอโอดีนในปริมาณ 10-20 พีพีเอม บะหมี่เสริมไอโอดีน ขณะนี้บะหมี่กึ่งสำเร็จรูปทุกยี่ห้อ ได้เติมสารไอโอดีนในซองเครื่องปรุงรสที่บรรจุไว้ในซองของบะหมี่ โดยเติมในปริมาณ 50 ไมโครกรัม ไข่สดเสริมไอโอดีน ได้มีการคิดค้นเครื่องผลิตไข่สดเสริมไอโอดีน เพื่อผลิตไข่สดไอโอดีนออกจำหน่าย โดยไข่ไอโอดีน 1 ฟอง จะมีไอโอดีนประมาณ 150 - 250 ไมโครกรัม กล้วยตากเสริมไอโอดีน การเสริมไอโอดีนในกล้วยตาก เป็นโครงการของนายแพทย์อมร นนทสุต อดีตปลัดกระทรวงสาธารณสุข ได้เสริมสารไอโอดีนต่อหน่วยบริโภค (ประมาณ 3-4 ผล) มีไอโอดีน 100 ไมโครกรัม